مشکلات قلبی و غواصی

سکته ی قلبی شایع ترین علت مرگ غواص ها در حین غواصی است. سکته های قلبی معمولا ناشی از بیماری عروق کرونری قلب هستند که در آن عروق خون رسان به عضله قلب مسدود
می شوند. اما گهگاه در بعضی از موارد نشانه ای از بیماری عروق کرونری در کالبدشکافی وجود ندارد. در این گروه از افراد در کالبدشکافی جوان ترها معمولا و البته نه همیشه شکلی از اختلال ساختمانی قلب پیدا می شود. دومین علت شایع مرگ غواص ها در حین غواصی آمبولی گازی در شریان ها است.

اغلب پاتولوژیست ها اطلاعات و تجربه کمی در زمینه ی کالبدشکافی غواص ها دارند. به طور معمول در یک کالبدشکافی استاندارد ابتدا قفسه ی سینه باز شده و قلب خارج می شود. ریه ها و مغز در ادامه بررسی می شوند. با این روش هوا به داخل عروقی که باز شده اند راه پیدا می کند و بنابراین مشاهده ی تعداد کمی حباب گاز در قلب و مغز و ریه شایع است. درنتیجه تعیین اینکه فرد دچار آمبولی هوا شده است یا نه غیرممکن خواهد بود. در کالبدشکافی غواص ها روش درست این است که جسد باید در داخل آب باز شود و مغز باید قبل از قلب بررسی شود. در بسیاری از کالبدشکافی ها بررسی قلب شامل وزن کردن، اندازه گیری سایز، شکافتن و بررسی آن است. با استفاده از این روش به خوبی می توان بیماری عروق کرونری قلب و مشکلات ساختمانی قلب را تشخیص داد. اگر در این بررسی چیزی یافت نشود و فرد مرگی ناگهانی داشته باشد معمولا این طور فرض می شود که علت مرگ آریتمی قلبی بوده است. و یا خیلی ساده تر هر زمان که فردی در آب مرده باشد علت مرگ را می توان غرق شدگی اعلام کرد. در سال 2008 یک مرد غواص 38 ساله و چاق (وزن 68 کیلوگرم و قد 172 سانتی متر) یک CCR Dive در داخل یک کشتی مغروق در عمق 73 متری انجام داد. روز بعد مجددا وارد آب شد تا این کار را تکرار کند. در کنار قایق به سمت عمق شنا کرد و ناگهان غرق شد. جسد او هشت ساعت بعد در عمق یافت شد. کامپیوتر غواصی او نشان می داد که تا جایی نزولی مستقیم به سمت عمق داشته و بعد تغییری در عمق او ایجاد نشده بود. در بررسی تجهیزات تنها ایرادات جزئی وجود داشت و هیچ چیز به نظر کشنده نمی رسید. در کالبدشکافی علیرغم سن بالا و چاقی هیچ نشانه ای از بیماری عروق کرونری قلب وجود نداشت. پاتولوژیست متوجه مرگ سلول های عضلانی در حد میکروسکوپی شد وعلت مرگ را ”میوکاردیت“ اعلام کردند. هیچ اشاره ای به آمبولی هوا، مسمومیت با اکسیژن، هیپوکسی، هایپرکربی و یا حتی غرق شدگی نشده بود. 

 میوکاردیت به طور ساده به معنی التهاب سلول های قلب است. شایع ترین علل آن عبارت است از عفونت ها، سموم و بیماری های خودایمنی ( بیماری هایی که در آن ها سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت های قلبی او حمله ور می شود). میوکاردیت می تواند باعث آسیب شدید به قلب، نارسایی قلبی و مرگ شود.

بسیاری از موارد میوکاردیت بی علامت هستند ودر بسیاری از موارد دیگر علائم چنان خفیف هستند که هیچ وقت تشخیص داده نمی شوند (فرد فقط کمی احساس ناخوشی می کند و فکر می کند دچار سرماخوردگی شده).  

میوکاردیت ممکن است یک یا دو روز بعد از عفونت قلب به وسیله یک ویروس به صورت ایست قلبی تظاهر کند که البته نادر است. شایع تر این است که علائم دو هفته بعد از عفونت قلب یعنی زمانی که ویروس از قلب پاکسازی شده بروز پیدا کند. در بعضی موارد هم عفونت پایدار می ماند و باعث ایجاد یک روند بیماری مزمن در قلب خواهد شد.

بررسی ها نشان داده که تا حدود بیست درصد از مرگ های قلبی ناگهانی افراد جوان در آمریکای شمالی ناشی از میوکاردیت بوده اند. اغلب موارد میوکاردیت علائم خاصی ندارند. در مبتلایانی که بدحال هستند اگر موفق به حذف ویروس از بدن شده باشند مرگ در کمتر از چهار درصد موارد اتفاق می افتد و اگر موفق به حذف ویروس نشده باشند در بیست و پنج درصد موارد. 

بسیاری از موارد میوکاردیت بدون علامت هستند. در موارد علامت دار شایع ترین علائم عبارتند از خستگی، تنگی نفس خفیف در هنگام استراحت، مفاصل دردناک، تنگی نفس هنگام فعالیت، ضربان قلب نامنظم، ودر بیست درصد موارد تب. 35 درصد افراد دردقفسه ی سینه دارند ولی این درد برخالف درد سکته ی قلبی تیز و خنجر مانند است که ممکن است ناشی از التهاب پرده ی اطراف قلب( پریکاردیت ) باشد. اگر یکی از این نقاط کوچک از عضله قلب که دچار مرگ سلولی می شود در مسیر منطقه ی انتقال جریان الکتریکی قلب باشد ممکن است فرد به ناگهان دچار اختلال ریتم ضربان قلب شده و بمیرد.

شایع ترین علت میوکاردیت در آمریکای شمالی و احتمالا اروپا و استرالیا عفونت های ویروسی است. انواع زیادی از ویروس ها می توانند باعث این حالت شوند. عفونت HIV به طور استثنا
می تواند بدون ایجاد التهاب در عضله قلب باعث کاهش قدرت انقباضی قلب شود. بیش از 50 درصد مبتالیان به HIV دچار میوکاردیت می شوند. شایع ترین باکتری مسبب میوکاردیت دیفتری است. از باکتری های دیگری که می توانند باعث میوکاردیت شوند می توان به استاف، استرپ، بارتونلا، سالمونلا، لپتوسپیرا و بیماری لایم اشاره کرد.

شایع ترین علت میوکاردیت در آمریکای جنوبی بیماری انگلی شاگاس است. بسیاری از داروها ( کلوزاپین، پنی سیلین، آمپی سیلین، هیدروکلروتیازید، متیل دوپا،سولفونامید، لیتیوم، دوکسی روبیسین، کوکائین، کاتکول آمین ها، استامینوفن، زیدوویدین) می توانند باعث میوکاردیت شوند. سرب، آرسنیک و منوکسید کربن از جمله سموم مسبب میوکاردیت هستند. نیش عقرب و بعضی انواع عنکبوت، پرتودرمانی، بیماری های بافت همبند از جمله لوپوس، اسکلرودرمی و آرترت روماتوئید از علل دیگر میوکاردیت محسوب می شوند. تشخیص میوکاردیت دشوار است.

ناهنجاری ایجاد شده در نوار قلب بسیار متنوع است. MRI بسیار کمک کننده است و نمونه برداری بافتی با کمک MRI می تواند ضایعه را تشخیص دهد. ولی انجام چنین عمل پیچیده ای در فردی که علائم خفیفی دارد کاری نیست که به طور معمول انجام شود. اغلب مبتلایان به میوکاردیت نیاز به درمان خاصی ندارند و تنها اقدامات حمایتی برایشان کافی خواهد بود. بیمارانی که شدیدا ناخوش هستند نیاز به پایش وضعیت قلبی، اکسیژن رسانی و مایع درمانی دارند. بعضی از بیماران نیاز به ضربان ساز قلبی دارند. 

 داروهای محرک سیستم سمپاتیک هم که تصور می شود می توانند باعث افزایش آسیب به عضله قلب و مرگ در این افراد شوند نباید استفاده شوند.

پس از اینکه فرد بهبود یافت به دلیل خطر عود باید از انجام کلیه فعالیت های سنگین (از جمله غواصی به مدت شش ماه) خودداری کند. افرادی که به دلیل میوکاردیت دچار نارسایی قلبی
می شوند در 50 درصد موارد بهبود می یابند که از بین آنها 25 درصد عملکرد مناسب و معمولی خواهند داشت و 25 درصد عملکرد جسمی ضعیفی پیدا می کنند.

مطالبی که گفته شد جالب بود اما اصلا ارتباط آن با غواصی چیست؟ 

مطالعه روی حیوانات به وضوح نشان داده که در شرایط ابتلا به عفونت ورزش و شنا می تواند باعث افزایش تکثیر ویروس در قلب شده، باعث افزایش وزن قلب و افزایش خطر مرگ شود. یک بررسی کالبد شکافی روی 22 کودکی که غرق شده بودند و هیچ علائمی از ناخوشی قبلی نداشتند نشان داد که 5 مورد از آن ها( 23 درصد) مبتلا به میوکاردیت بودند. تمام این موارد در کالبدشکافی قلبی به ظاهر سالم داشتند که تنها در زیر میکروسکوپ نشانه های میوکاردیت در آن ها یافت شد. شنا و یا قرار گرفتن در آب می تواند خطر آریتمی کشنده را افزایش دهد. ابتلا به میوکاردیت هم می تواند باعث بروز آریتمی کشنده شود. مجموع این دو در کنار هم می توانند اثر تشدیدکنندگی بیشتری داشته باشند. 

بنابراین به طور خلاصه: میوکاردیت شایع است و اغلب به وسیله ی عفونت ویروسی ایجاد می شود و اکثرا علائم چندانی ندارد. اغلب مبتلایان به طور کامل و بدون هیچ عارضه ای بهبود پیدا می کنند. هر شخصی که مبتلا به میوکاردیت تشخیص داده می شود و حتی هر فردی که مشکوک به ابتلا به میوکاردیت باشد باید به مدت حداقل 6 ماه بعد از بهبودی از انجام فعالیت شدید از جمله غواصی اجتناب کند. اگر شما احساس ابتلا به حالتی شبیه آنفولانزا دارید باید از فعالیت شدید و غواصی خودداری کنید.  

در تمام موارد مرگ قلبی ناگهانی و تمام مواردی که مرگ ناشی از غرق شدگی هستند (چون به هر حال هر کسی که در آب مرده را می شود غرق شده فرض کرد) باید بررسی دقیق میکروسکوپی عضله قلب انجام شود و در کالبدشکافی باید به دنبال میوکاردیت بود. از آنجایی که بسیاری از موارد میوکاردیت تشخیص داده نمی شوند بسیار محتمل است که میوکاردیت خیلی بیش از آنچه تصور می شود علت مرگ غواص ها و حتی سایر افراد باشد.  

منبع :Divers Magazine , MATTERS OD HEART

مجله غواصان پارسی جلد دوم

نویسنده : نرگس توکلی