نام محلی ماهیان خلیج فارس و دریای عمان

نام محلی ماهیان خلیج فارس و دریای عمان


1- چنعت (شیر ماهی ): شیر ماهی در خلیج فارس زیست و صید می شود و دارای اسکلت استخوانی است. ماهی شیر تقریباً به شکل هواپیمای جت است و رگه های عرضی تیره به مقدار کم و روی بدن ماهی مشاهده می شود و تقریباً شبیه ماهی قباد بوده اما از آن بزرگتر است.

2- گواب ( هوور) یا تن: این ماهی دارای گوشتی پرخون به رنگ شکلاتی تیره است و در بنادر خلیج فارس از آن برای تهیه ماهی سوری استفاده می کنند.

3-کولی( کوسه ): همان کوسه است که در داخل دهان دارای دندانهای مخروطی نوک تیز و بسیار برنده است. از انواع کولی می توان به انواع زیر اشاره کرد: کولی بلند، کولی بی دندان، کولی پنگ، کولی جرجور(ظاهر این کوسه نوزاد خود را در شکم پرورش داده و بعد به دریا رها می سازد).

4- موش دندان (شوریده ) یامشکو :  این ماهی که در بندرعباس موش دندان نامیده می شود در جلوفک دو دندان شبیه دندان  موش دارد و رنگ بدن آن در پشت و در قسمت شکم نقره ای می باشد و پولک های آن ریز است.

5- حلوا: این ماهی از انواع ماهی استخوانی است که دو نوع حلوا سفید و حلوا سیاه دارد. ماهیهای حلوا عموماً در دریا زندگی کرده  و  در زمستان و اواسط پاییز به دریا می آیند .   
   اندازه : حداکثر اندازه بدن تا ۶۰ سانتیمتر می‌رسد.
مشخصات :
بدن تقریبا لوزی شکل، پوزه در بالای دهان جلو آمده، دهان کوچک و تقریبا انتهایی است. باله پشتی دارای ۶ شعاع سخت و ۴۲ شعاع نرم، باله سینه ای دارای کمتر از ۲۰ شعاع نرم، باله مخرجی دارای ۵ شعاع سخت و ۳۸ شعاع نرم می باشد، خارهای باله پشتی و مخرجی بصورت بریده روی پوست ظاهر میشوند که این خاصیت در نمونه های جوان بیشتر واضح است. باله سینه ای کمی نوک دار، باله دمی عمیقا دوتکه و تکه پایینی بلندتر می باشد، فلس های روی بدن بسیار کوچک بوده و به آسانی کنده میشوند، رنگ بدن در طرفین نقره ای و پشت آبی خاکستری است.
زیست شناسی :
از ماهی های مهاجر کرانه ای می باشد. بطور فصلی بصورت گله های بزرگ روی مناطق گلی تا عمق ۸۰ متر زیست می کنند، اما تا عمق ۲۰ متری دیده می شوند.

 6- شورت : بدن ماهی شورت نقره ای با اثرات تیره در پهلوهاست. دارای 11 تا 12 شعاع در باله پشتی است. ماهی شورت بیشتر در شن و یا روی شن و در کنار دریا زندگی می کند.

7- سرخو : نام دیگر این ماهی حمرو یا سبیتی است. رنگ آن قرمز متمایل به صورتی می باشد و دارای گردن ضخیم و گوشتالویی است، دهان سرخو بزرگ بوده و کوهان دارد، وزن آن به سه تا چهار کیلو هم می رسد. از انواع آن می توان به سرخوی دم سیاه، سرخوی خونی، سرخوی کم پولک و ... اشاره کرد.

8- شهری ( گدیر): رنگ این ماهی سفید مایل به زرد و دارای پولک است، لبه سرپوش آبشش نوعی از آن قرمز درخشنده است. از سخت پوستان و نرم تنان تغذیه می نماید، از انواع آن می توان به شهری خال قرمز، دراز صورت، جلادار، نوار زرد و قوزی چشم درشت اشاره کرد.

9-سنگسر ( دختر ناخدا ): تقریباً دراز و به رنگ سفید تقریباً دراز و به رنگ سفید و مات بوده، پشت سرش مثل سنگ سفت و شکم و پهلوهایش دارای پولکهای کاملاً نقره ای است. رنگ بدن در ماهی بالغ خاکستری با جلای نقره ای می باشد.

10-  کر(  میش ماهی ): ماهی درشت و بزرگی است، رنگ شکم آن تقریباً کاهی سفید و سرش بزرگ است، پولکهای نسبتاً پهنی داشته و در پشت قهوه ای رنگ و در ناحیه شکم سفید متمایل به زرد می باشد.

11- گاریز (کفال ): ماهی کوچکی است به اندازه 10 تا 15 سانتیمتر یا بیشتر به وسیله مشتا Moushta یا حدر (Hadr) صید می شود.

12-چمن: شبیه سرخو و از نوع سرخو است. اما بزرگتر و کمرنگتر از آن است و تقریباً صورتی است.

13- بیاح (کفال)ماهی سفید : این ماهی بزرگ و شبیه ماهی راشگو است ولی سرش پهن تر می باشد و در بیشتر مواقع در سطح آب شناور است.

14- راشگو: این ماهی در آبهای گرم و ساحل شنی به مقدار خیلی کم یافت می شود ولی طرفداران بسیار دارد. پشت این ماهی سرمه ای کم رنگ و شکم آن نقره ای است. ماهی راشگو نسبتاً بزرگ و دارای گوشت لذیذی است،ضممناً خیلی زود صید می شود.

15- قباد: این ماهی در قسمت شکم نقره ای رنگ و در سراسر پشت سیاه می باشد و در زمره ماهیان پرطرفدار جنوب می باشد.

16- سکلا ( سکن ): این ماهی را سه کله، سکله هم می نامند و معتقدند که در اصل سگ کله بوده است، رنگ آن سیاه روشن است، طول آن نیز گاهی به شصت سانتیمتر می رسد و گوشت خوشمزه ای دارد و از خانواده تن ماهیان است.

17-صافی : دو نوع دارد. صافی عجمی، با رنگ سیاه (یا قهوه ای متمایل به سبز) و لکه های سفید و ماهی صافی عربی با رنگ قهوه ای روشن تا سبز و شکم نقره ای. این ماهی در ماههای تیر و مرداد و شهریور در آبهای خلیج فارس فراوان است و با گرگور صید می شود. جثه ماهی صافی کوچک است و طول بزرگترین آن به سی و پنج سانتیمتر می رسد و گوشت لذیذی دارد.

18- طلال (سیمل )ساردین: ازخانواده تن ماهیان بوده وماهی کوچکی است که رنگ آن خاکستری و پشت آن زرد رنگ می باشد و برای کباب زدن یا سرخ کردن و همچنین برای طعمه مناسب می باشد .

19-دیگر اسامی شامل:  جهر-کریزغ ( سرخومعمولی )- گلو ( گربه ماهی ) -زرده ( البک ) -بولو -شیگ –چلوو-هامور- تلوک -کرفه -تلوت -تلوس -گرگمبه -گار گب ( بادبادک ماهی )-جولم ( مقوا)-حباب -سومان ( نوعی هامور )-خرکو ( طوطی ماهی )-گووک -گا چهمو-عسپک -داهیر (خارو)-سخارک -ملاس -چغوک -بدح -نایت -چخوخ -شنگو -گین -ترگزک -پهلوا - لوجر ( ممغ )- کلیکو ( کلیکا )- لدم - گلیچی - لنگوش - سارم - کدر(قدر)- گراغو(علاقه )- مرن - سفیدو - لزاک  ( چسبک ) – کتو- شمسک - روزی - دبان ( بچه هوور) - پاپیل ( نوعی ماهی مقوا ) – کوزار - کایز(کازی ) - کچکول – گلوروغو – گاوو - دروک – اشترو - خنو ( شق ) - سمغ – فلسی - خارنگو ( توتیا ) - جمجام ( کالر ) - جش - مشکو - کرابو ( دلفین ) - دکس ( دلفین ) - کر( نهنگ ) - کاشخ ( متوتا ) - گلک ( عروس دریایی ) -  گندمک - کاظم - مم گین - آیینه - چوک یوما – تینگن - ...مرد - ..چت - حلم جانی  - پلغار - مز غریب - داردومک - حواجیل - حمفولوس - مم صالح پغار – جور - عشیم - خمسیو ( لاک پشت ) - شبوت ( هشت پا) - پاو( سفره ماهی ) - انکاس (ماهی مرکب) - گلک (عروس دریایی) -سیاه (سرخوقهوه ای ) یاسرخوصبیتی – قطر(باراکودا)

نوشته اقای عبدالغفور از چابهار
"دوست عزیز اگر نام این ابزیان در گویش شما متفاوت است جهت تکمیل آن نام آبزی و شهر خود را برای ما ارسال نمایید"
نجف قربانی