مطمئنا در اوایل یادگیری غواصی مشکلات موجود در کنترل شناوری در زیر آب را به یاد دارید. یکی از مباحث مهم عملی در کنترل شناوری و غواصی موثر در زیر آب استریم لاین بودن است. بطوری که وضعیت بدن بگونه ای باشد که کمترین مقاومت آب را تحمل کند و به راحتی بتوان درون آب حرکت نمود .
یکی از مزیت های عمده غواصی با سیستم ساید مانت ایجاد حالت استریم لاین برای بدن غواص است . اصولا ساید مانت به حالتی از غواصی میگویند که بر خلاف روش بک مانت ( سیلندر در پشت غواص ) سیلندر و یا سیلندرهای غواصی در کنار بدن متصل میشود و مزیتهای فراوانی را در زمان غواصی و یا قبل و بعد از آن برای غواص فراهم میکند. در گذشته این روش غواصی، تنها مختص غواصانی بود که برای غواصی به درون غارها و یا داخل اجسام مغروق می رفتند ولی با گذشت زمان کم کم این روش وارد روشهای غواصی دیگر مانند غواصی تفریحی شده و روز به روز در میان غواصان فراگیرتر و شناخته شده تر میشود.
برای غواصان تکنیکال نیز ساید مانت مزیتهای بیشتری را نسبت به غواصی با 2 سیلندر و در پشت، در اختیار غواص قرار داده و کاهش مقاومت آب و تطبیق پذیری بیشتری را به همراه دارد.
عمده ترین مزیتهای غواصی با سیستم ساید مانت عبارتند از :
افزایش حالت استریم لاین بدن (کاهش مقاومت آب)
یک سیستم ساید مانت بی نقص و کامل به گونه ای طراحی شده است تا بدن را کاملا بصورت استریم لاین نگه دارد . هدف اصلی ساید مانت عموما استفاده از رویکرد حداقلی است، بنابر این بی سی دی و زین مورد استفاده در آن پروفایل کوچکتری را نسبت به دیگر تجهیزات مورد استفاده در غواصی معمولی فراهم می نماید. کاهش مقاومت آب برای این اتفاق می افتد که سیلندر و یا سیلندرها به جای قرار گرفتن در پشت و ایجاد سطح مقطع زیاد، در زیر بغل و پشت شانه ها قرار میگیرند.
تطبیق پذیری
تجهیزات ساید مانت با دیگر انواع غواصی تطبیق پذیر بوده و با مقداری آموزش و تجهیزات بیشتر به راحتی میتوان از آن برای غواصی های تفریحی، تکنیکال، غواصی در غار، اجسام مغروق و حتی به همراه ماسکهای تمام صورت (فول فیس ماسک) استفاده نمود. شما میتوانید به راحتی این سیستم را با تجهیزات غواصی اسکوبای خود تطبیق دهید و از آنها بعنوان بخشی از سیستم استفاده کنید.
انتقال و جابجائی آسان تجهیزات
تجهیزات ساید مانت عموما سبک تر و کم حجم تر هستند، بنابر این برای مسافرت های غواصی و جابجائی مناسب ترند. این تجهیزات برای استفاده بر روی قایقهای کوچک و یا حمل و نقل در ساحل نیز بسیار راحت می باشند . همچنین افراد، با ناتوانی های خاص جسمی که قادر به استفاده از یک سیلندر بزرگ در پشت خود نیستند با ساید مانت میتوانند 2 سیلندر کوچک را به راحتی در پهلوی خود استفاده کنند. در نتیجه اگر به منبع زیادی از هوا برای غواصی خود نیازی ندارید استفاده از 2 سیلندر کوچک بهتر از یک سیلندر بزرگ و سنگین است.
راحت بودن
پشت غواص در این سیستم انعطاف پذیری بیشتری خواهد داشت چرا که در پشت غواص هیچ جسم سخت و محکمی مانند سیلندر و یا صفحه پشتی قرار نگرفته است. سیلندرها نیز به راحتی میتوانند در داخل آب به تجهیزات متصل شده و با حذف جابجا نمودن تجهیزات سنگین قبل از غواصی چه در ساحل و یا روی قایق غواصی را راحت تر میکند.
افزایش میزان گاز تنفسی
فرض کنید که شما یک عکاس محیط های آبی هستید. همه به خوبی می دانیم عکاسی در اکثر مواقع نیازمند مدت زمان بیشتری بوده و اگر شما از سیلندر هوای غنی شده (نایتروکس) استفاده میکنید در عمق های معین مدت زمان غواصی بدون توقف (بدون فشار زدائی) شما افزایش می یابد، ولی آیا یک سیلندر، جوابگوی این مدت زمان می باشد ؟ مسلما خیر. ولی با به همراه داشتن یک سیلندر اضافی و یک ست رگالتور آن، میزان هوای مورد استفاده شما زیاد شده و غواصی طولانی تری را خواهید داشت.
ایمنی یا حل مشکالت
با 2 سیلندر مستقل و پر و رگلاتورهای مجزای آنها ساید مانت یک سیستم اضافی را برای شما مهیا می سازد و مدیریت گاز ایمن تری را برای شما فراهم میکند. در این حالت از دست رفتن تمامی گازها بطور عملی غیر ممکن بوده و اگر شما در یک وضعیت تمام شدن هوا قرار بگیرید دیگر نیازی به اختاپوس و غواص همراه خود نخواهید داشت. اگرچه در آموزشهای ساید مانت شما روشهای رساندن هوا به غواص همراه خود را یاد خواهید گرفت.
در دسترس بودن
در سیستم ساید مانت مرحله اول رگلاتور و شیر سیلندر و همچنین SPG در جلوی شما قرار داشته و به راحتی قابل رویت و دسترس هستند. این مسئله غواصی را ایمن تر و راحت تر خواهد نمود.
سازگار بودن با بدن غواص
بیشتر تجهیزات ساخته شده ساید مانت به شما اجازه میدهند تا با بدنتان متناسب بوده و در زمان غواصی مناسب شما باشند تا حالت بدن بهتری را برای شما فراهم کنند. به همین دلیل بیشتر غواصان ساید مانت را بسیار راحت تر و بهتر از انواع دیگر غواصی میدانند.
البته سیستم غواصی سایدمانت مشکلات و معایب خود را نیز دارد ولی به سادگی قابل حل شدن هستند.
مدیریت گاز تنفسی پیچیده
در سیستم سایدمانت مدیریت گاز تنفسی به مراتب پیچیده تر از حالت غواصی باسیلندر پشتی می باشد. زمانی که از 2 سیلندر استفاده می کنید باید مراقب باشید که بطور برابر و بصورت متناوب مرحله دوم رگلاتور خود را تعویض کنید. این کار هم به یکسان بودن شناوری سیلندر و در نتیجه کنترل بهتر شناوری شما کمک می کند و هم ریسک احتمالی خراب شدن رگلاتور در سیلندر پر را کاهش خواهد داد.
نا آشنا بودن غواص همراه
شما ممکن است در تیمی غواصی کنید که همراهان شما با سیستم ساید مانت آشنائی چندانی نداشته باشند. حقیقتا نیازی نیست که همراهان شما غواصان سایدمانت باشند و تنها کاقیست در زمان بررسی ایمنی و یا توضیحات قبل از غواصی در مورد برخی از تجهیزات خود برای آنها توضیح دهید.
مشکل جابجا نمودن تمام تجهیزات در خارج از آب
کار بردن تمامی تجهیزات سایدمانت به همراه 2 سیلندر غواصی در خارج از آب کاری به مراتب دشوار است و به همین دلیل غواصان ترجیح می دهند سیلندر های خود را پس از ورود به آب متصل کنند مگر اینکه نیاز باشد از پروسه های ورود از روی قایق و یا روشهای دیگر استفاده کنند.
تجهیزات مورد نیار برای ساید مانت
بسیاری از تجهیزات مورد استفاده در سایدمانت مشابه همان تجهیزات استفاده شده در سیستم سیلندر در پشت یا بک مانت می باشد و فقط تفاوتهای کوچکی در میان آنها وجود دارد
Harness و BCD زین و جلیقه تعادل
زین مورد استفاده در سایدمانت دارای قطعات اتصال برای متصل نمودن سیلندر ها و قطعات دیگر است. این ها در حقیقت شناور کننده های باله ای WING هستند که در سیستمهای تکنیکال و یا در مواردی در برخی از طراحیهای بی سی دی در غواصی تفریحی نیز مورد استفاده هستند ولی در حقیقت بهترین نوع شناور کننده ها آنهائی هستند که تخصصا برای غواصی سایدمانت طراحی و تولید شده باشند زیرا تمامی موارد مورد نیاز مانند اتصالات و حفظ حالت استریم لاین در طراحی آنها لحاظ شده است. البته ممکن است زینهای مختص ساید مانت نیز کلیه نیازهای شما را برطرف نکنند. برخی کمپانیها اقدام به تولید این محصولات نموده ولی طراحی آنها به گونه ای نیست که جوابگوی کلیه نیازهای غواصان ساید مانت باشد. لذا توصیه میشود قبل از انتخاب و خرید هارنس، حتما از مناسب بودن آن مطمئن شوید.
سیلندر ها و رگلاتور
معمولا در این سیستم شما از یک سیلندر در هر پهلوی خود استفاده میکنید. یکی در راست و دیگری در چپ که بر روی هر کدام از آنها یک ست کامل رگلاتور منصل شده است. هر کدام از رگلاتور ها مجهز به یک SPG یا نشانگر فشار هوای سیلندر با شلنگ کوتاه بوده و شلنگ یکی از رگلاتورها بلند تر از دیگری می باشد.
سیستم وزنه
روشهای متفاوتی از سیستم وزنه برای ساید مانت استفاده میشود. روشهائی مانند کمربند وزنه، سیستم وزنه الحاقی، جیبهای مخصوص وزنه بر روی شناور کننده، بر روی شانه ها، بر روی سیلندر و روشهای دیگر که توسط خود غواصان و متناسب با شرایط و تجهیزات مورد استفاده قرار میگیرند.
متصل کننده ها
انواع متفاوتی از متصل کننده ها در مدلها و اندازه های مختلف جهت اتصال تجهیزات به یکدیگر در این سیستم استفاده می شود . در زمان انتخاب حتما به سایز و مدل آنها توجه داشته باشید تا بتوانید بهترین عملکرد ممکن را داشته باشید.
آموزش سایدمانت
شاید در نگاه اول انجام غواصی با سیستم ساید مانت ساده و وابسته به کسب تجربه بنظر برسد ولی مانند تمامی سیستمهای دیگر نیازمند آموزش و سپس کسب تجربه می باشد. شک نداشته باشید که در طول مدت آموزش با نکات ظریف و پیچیده ای آشنا میشوید که به غواصی بهتر شما کمک خواهد کرد.
نویسنده : محمد حسین پور
تهیه شده در : دریافت مجله غواصان پارسی جلد سوم