شاید این تفکر که انجام ورزشهایی که داخل آب انجام می شوند ما را دچار کم آبی می کنند، کمی عجیب بنظر برسد. اما این مشکلی است که برای خیلی از غواصان اتفاق افتاده است. اگرچه درصد آب در بدن ما متغییر است اما اهمیت آن در فعالیت های اساسی بدن ثابت است. همانطور که سلولهای ما برای انجام واکنش های شیمیایی به آب احتیاج دارند، مفاصل نیز برای عملکرد بهترشان به آب نیاز دارند. کارایی دستگاه قلبی-عروقی، تنظیم دما و دفع مواد زائد بدن نیز فرایندهایی نیازمند به آب هستند.
آمار نشان می دهد که از دست دادن حتی ۲ درصد آب می تواند به شدت روی فعالیت های فیزیکی تاثیر بگذارد. در نتیجه میزان آب توصیه شده در روز ۴-۳ لیتر برای آقایان و ۳-۲ لیتر برای خانمها است. غواصان آب بیشتری نیاز دارند تا از اثرات منفی کم آبی جلوگیری شود. چندین فاکتور غواصان را در معرض خطر کم آبی قرار می دهد.
اولین فاکتور این است که اکثر غوص ها در آبهای شور و در آب و هوای گرمسیری و آفتابی انجام می شوند. سپری کردن زمان در دریا، نه تنها داخل آن، بلکه حتی در ساحل و روی قایق، به مدت طولانی فرد را در معرض آب شور قرار می دهد. نمک یک ماده جذب کننده است و زمانی که بدن ِ ما را می پوشاند به طور مداوم آب سطح پوست را جذب میکند.
وقتی که آب پوست تبخیر شود، نمک باقی مانده سرعت از دست رفتن رطوبت بدن را افزایش می دهد. هوای گرم و افزایش شانس قرار گرفتن در معرض نور آفتاب، از دیگر عوامل کم آبی هستند. هوای گرم منجر به افزایش عرق کردن هم در حین بستن لوازم غواصی و هم در حین غوص می شود، مخصوصاً برای افرادی که به گرما و مصرف زیاد آب عادت ندارند. تشخیص اینکه زیر لباس غواصی عرق کرده ایم بخصوص درون آب سخت است.
معمولا غواصان مدت زمان زیادی را قبل از ورود به آب در لباس غواصی سپری می کنند که منجر به برافروخته شدن و همچنین کم آبی شدید می شود. مقدار زیاد آفتاب نیز می تواند موجب آفتاب سوختگی شود. این امر سبب می شود که مایعات بدن به سمت منطقه آفتاب سوخته رفته تا آسیب وارد شده به بدن را کاهش دهد. این مایعات به شکل عرق بر روی پوست قرار می گیرند که به سرعت در آب و هوای گرم و مرطوب تبخیر می شود. عرق کردن امری اجتناب ناپذیر در غواصی است مخصوصاً هنگام حمل و نقل تجهیزات غواصی به محل ورود به آب. چه در آب و هوای سرد و چه گرم غواصان باید توجه داشته باشند که قرار گرفتن در معرض باد نیز ریسک دچار شدن به کم آبی را افزایش می دهد. از آنجا که قایق سواری با وزیدن باد همراه است مانع از این می شود که غواصان متوجه سوختگیشان شوند و این باعث تشدید از دست رفتن رطوبت پوست می شود. قایق سواری می تواند باعث ایجاد دریازدگی و استفراغ شود که این خود موجب از دست رفتن مایعات و الکترولیتهای بدن و در نهایت کم آبی ّ می شود. اگرچه شرایط جوی روی آب یکی از عوامل مهم در کم آبی محسوب می شود، ولی عوامل اصلی ایجاد کم آبی مربوط به شرایط زیر آب است. شاید ادرار کردن در وت سوت به نظر خنده دار بیاید ولی دلیلی کاملا علمی پشت این نیاز به ادرار کردن در هنگام عملیات غواصی وجود دارد .
immersion diuresis پدیده ای که به دلیل بی وزنی زیر آب و افزایش فشار اتفاق می افتد سبب این مسئله میشود. وقتی روی آب هستیم، خون به دورترین نقاط بدن هدایت می شود، حال آنکه در زیر آب در مرکز بدن جمع شده و بدن به اشتباه باور میکند که فشار خون باال رفته است.
این امر سبب می شود که بدن برای تصحیح کردن تعادل از دست رفته، مایعات را به صورت ادرار خارج کند. دومین عامل کم آبی در حین غواصی، هوای خشک سیلندر است. تنفس همیشه موجب از دست رفتن آب به مقدار کم می شود ولی چون هوای فشرده داخل سیلندر تقریبا هیچ رطوبتی ندارد، در هنگام غواصی در مقایسه با حالت معمولی رطوبت بیشتری از بدن خارج می شود.
خطر کم آبی بسیار جدی است. علائم آن شامل سردرد، خشکی دهان، تشنگی شدید، سرگیجه، خستگی و گیجی است. ادرار غواصانی که دچار کم آبی شده اند معموال تیره تر از معمول میباشد و یا میزان آن به شدت کم است. تولید شدن ادرار غلیظ در بدن می تواند موجب ایجاد سنگ کلیه و افزایش احتمالی عفونت های مجاری ادرار شود. خستگی مفرط باعث نفس نفس زدن و ضعیف شدن تنفس می شود. در عین حال غلیظ شدن خون که نتیجه کم آبی است می تواند به طور جدی گردش خون را مختل کند. کاهش یافتن جریان خون به سمت عضلات می تواند موجب گرفتگی عضالت، فشار خون باال، تپش قلب، کاهش هوشیاری و از همه مهمتر کاهش توانایی خون در انتقال گازها شود که این خود نیز ریسک بیماری برداشت فشار (Decompression Sickness )را افزایش می دهد زیرا که بدن ممکن است نتواند به درستی گاز نیتروژن را جذب و یا دفع کند.
با اینکه اثرات کم آبی میتواند بسیار جدی باشد، اما میتوان با انجام یک سری اقدامات پیشگیرانه از آن اجتناب کرد. مقدار زیادی آب قبل و بعد از غواصی بنوشید. بین ۲ غوص مطمئن شوید که به میزان کافی آب می نوشید.
با اینکه آب به طور کلی بهترین نوشیدنی است ولی نوشیدنیهای با میزان الکترولیت بالا برای جایگزین کردن قند از دست رفته بعد از استفراغ توصیه می شود. میتوانید از همان ابتدا با مصرف قرص از ایجاد حالت تنوع پیشگیری کنید. ولی به خاطر داشته باشید که از داروهای خواب آور استفاده نکنید که عملکرد درست شما را زیر آب تحت تاثیر قرار ندهد.
همچنین سعی کنید حدالمکان در زیر سایه باشید. استراحت سطحی و قایق سواریهای طولانی با اینکه فرصت مناسبی برای آفتاب گرفتن به نظر میآیند ولی بیشتر باعث سوختگی و کم آبی ّ می شوند. از کرم ضد آفتاب استفاده کنید و فراموش نکنید که به محض بالا آمدن از آب آن را تمدید کنید ( مطمئن شوید که محصول مورد استفاده سازگار با محیط زیست باشد ). صورت و بدنتان را به محض رسیدن به ساحل بشورید تا نمک از پوستتان پاک شود و هنگامی که ضروریست نیز از بادگیر استفاده کنید. به طور مداوم آب مصرف کنید ولی به خاطر داشته باشید که نوشیدنی های کافئین دار، نوشابه ها و نوشیدنی های الکلی، جایگزین های مناسبی برای آب محسوب نمی شوند. با دنبال کردن این توصیه های ساده، غواصی می تواند فعالیتی مفرح و ایمن حتی در گرم ترین روزهای سال باشد.
منبع : مجله غواصان پارسی
